Er zijn in Nederland een aantal verwerkingsroutes van zuiveringsslib. Een van die routes is monoverbranden, waarbij het ontwaterde slib op hoge temperatuur wordt verbrand, waarna de rookgassen worden gezuiverd en de restproducten, waaronder de vliegassen, zoveel mogelijk nuttig worden hergebruikt. De vliegassen kennen een hoog fosfaatgehalte, en zijn daarmee geschikt om fosfaaterts te vervangen.
In opdracht van N.V. Slibverwerking Noord-Brabant (SNB) onderzoekt dit rapport hoe de milieuscore van slibverwerking via monoverbranding nu is en hoe deze verbeterd kan worden met een aantal maatregelen die het bedrijf kan treffen. Door middel van een ‘screening LCA’ van de slibverwerkingsroute geven we de inzichten in hoe de milieuscore tot stand komt, en wat de effecten van maatregelen zijn. Een uitkomst is dat, als alle maatregelen genomen worden, het milieuprofiel van netto milieuschadelijk naar per saldo gunstig verbetert.
Gangbare analysemethoden (zoals ReCiPe) zijn niet in staat om het aspect van het sluiten van de fosforkringloop milieukundig te duiden. Fosforschaarste (de uitputting van fosfaaterts) wordt niet meegenomen in ReCiPe, terwijl dat wel geldt voor de uitputting van fossiele energie en metaalertsen. Daarom geven we in deze studie een aanzet tot het wel meenemen van fosforschaarste in LCA. We doen dit door een schaduwprijs voor het verbruik van fosforvoorraden op te stellen en deze dan te gebruiken om de milieueffecten te wegen.
De schaduwprijzen voor het gebruik van fosfaaterts gelden onder de aanname dat het gebruik van eindige ertsvoorraden op een gegeven moment leidt tot tekorten aan P-kunstmeststoffen, stijgende voedselprijzen en hongersnood. Het bijbehorende verlies aan menselijk leven – beprijsd conform westerse methoden – levert een worst case schaduwprijs met een relatief zware waardering van fosforschaarste.
De schaduwprijzen zijn vele malen hoger dan de geldende marktprijzen van fosfaaterts. We presenteren meerdere waarden, ze hangen namelijk sterk af van de inschatting van het tijdstip van de piek van de fosforwinning en het veronderstelde optreden van effecten: naarmate de effecten verder in de toekomst verwacht worden, wordt de naar 2012 euro verdisconteerde schade kleiner. Voor de voorzichtigheid kan gerekend worden met peak phosphor in het jaar 2200, de bijbehorende schaduwprijs is € 69 per kg P.
Erratum, 5 juli 2017 Bij het uitvoeren van nieuw onderzoek naar de levenscyclusanalyse van SNB is geconstateerd dat er in dit rapport een fout zit m.b.t. de berekening van de milieubesparing van fosfaatertsvervanging, in het onderdeel van het uit-gespaarde winning en transport. De maatregel ‘100% inzet van slib-verbrandingsas als fosfaatertsvervanger’ leidt volgens de meest recente inzichten tot een gunstig effect op de ReCiPe-score voor de milieudruk van -1 Pt/ton slibkoek. Dit rapport is niet geactualiseerd voor deze fout. Het nieuwe rapport voor SNB ‘Milieuscore SNB slibverwerking: update 2015 en 2017’ (CE Delft, juli 2017) is deze fout hersteld. Het nieuwe rapport van de levenscyclusanalyse van SNB is leidend.