In dit rapport onderzoekt CE Delft, in opdracht van Stichting Open, vier varianten van inzamelsystemen voor lege wegwerpvapes (ofwel wegwerp e-sigaretten). Het gaat hierbij om:
In alle systemen vindt inzameling plaats bij de legale verkooppunten (tabakswinkels en tot 2026 ook gemakswinkels). We onderzoeken de randvoorwaarden en het verwachte inzamelrendement van beide systemen. Ook bekijken we de kennis en houding van consumenten ten aanzien van het weggooien en inzamelen van vapes.
Het gebruik van vapes is vooral populair onder de 12- tot 30-jarigen. Naar verwachting is meer dan helft en mogelijk zelfs meer dan 90% van de gebruikte wegwerpvapes illegaal. Consumentenonderzoek laat zien dat 85% van de gebruikers alleen vapes met een smaakje gebruikt, en die mogen niet op de Nederlandse markt worden verkocht. Vapes zijn verslavend en kennen negatieve gevolgen voor de volksgezondheid. Daarom vallen ze onder het ontmoedigingsbeleid. In principe mogen vapes niet worden weggegooid in het restafval, maar moeten ze worden ingeleverd bij diverse winkels de milieustraat of een afvalbrengstation. Echter, een groot deel van de vapes belandt nog steeds bij het restafval. Dit kan leiden tot afvalbranden en vervuiling door schadelijke stoffen. De meeste gebruikers weten niet dat vapes niet bij het restafval mogen worden weggegooid.
Voor alle varianten geldt dat hun haalbaarheid en effectiviteit wordt beperkt door de aanwezigheid van een dominante illegale markt. Versterkte handhaving en indamming van deze illegale markt is daarom in alle gevallen een randvoorwaarde. Ook verdere ontmoediging van het gebruik van vapes draagt direct bij aan het oplossen van het afvalprobleem. Inzet op een Europees verbod op vapes lijkt hierbij het meest doeltreffend. Alle voorgestelde inzamelsystemen, waarbij de doelgroep terug moet naar het verkooppunt zijn strijdig met het ontmoedigingsbeleid.