Dit onderzoek verkent de potentiële omvang van energiegemeenschappen in Nederland en brengt in beeld welke factoren bijdragen aan het realiseren van deze potentie. In deze studie richten we ons op de drie typen energiegemeenschappen: initiatieven voor het opwekken van zonne-energie op land, windenergie op land en initiatieven voor het realiseren van collectieve warmtenetten. We drukken de omvang van energiegemeenschappen uit in drie indicatoren: energieopwekking, investeringen en arbeidsvraag. Deze indicatoren hebben we geanalyseerd door middel van een scenariostudie. Als resultaat trekken we conclusies over het vergroten van de rol en de maatschappelijke waarde van energiegemeenschappen.
Energiegemeenschappen kunnen een grote rol spelen in de energietransitie in Nederland en maatschappelijke waarde toevoegen. Momenteel wordt circa 1,5% van het totaal opgesteld zon-pv-vermogen, 5% van wind-op-landvermogen en slechts 0,1% van de warmtelevering in Nederland gerealiseerd door energiegemeenschappen. In het meest optimistische scenario kan dit groeien tot 20% van het zon-pv-vermogen in Nederland in 2050, meer dan 50% van het wind-op-landvermogen en 25% van de warmtelevering. Dat betekent dat energie-gemeenschappen € 18 miljard moeten investeren in zonne-energieprojecten, € 10 miljard in windenergie op land en € 9 miljard in warmteprojecten. Dit is mogelijk wanneer er scherpe doelstellingen worden gesteld voor lokaal eigendom, ondersteund door stimulerend beleid, beschikbaarheid van financiële middelen en een sterk netwerk voor kennisuitwisseling.