De productie en consumptie van dierlijke producten worden in verband gebracht met een uiteenlopende reeks ecologische problemen. Deze problemen brengen zogenoemde externe kosten met zich mee voor de samenleving. In het kader van deze studie hebben we de externe kosten voor het milieu uitgerekend van dierlijke producten: rund- en kalfsvlees, vlees van melkkoeien, varkensvlees, kip, eieren en kaas.
Ook hebben we twee Franse maatregelen geanalyseerd: accijnsheffing op vlees en opheffing van het lagere btw-tarief voor dierlijke producten. Vanuit juridisch oogpunt zijn beide maatregelen mogelijk. Maar hoewel beide maatregelen geïmplementeerd zouden kunnen worden, verdient de heffing van accijns extra aandacht. Er bestaan namelijk vragen over de praktische invulling hiervan, bijvoorbeeld wie de accijns moet dragen en of deze maatregel ook van toepassing moet zijn op import en export. Opheffing van het lagere btw-tarief voor dierlijke producten, zoals in Frankrijk, is het makkelijkst te implementeren. Het lagere btw-tarief voor vlees kan gezien worden als een subsidie die schadelijk is voor het milieu.
Hoewel een hoger btw-tarief eenvoudig te implementeren is, brengt dit wel één nadeel met zich mee: deze maatregel dekt niet alle externe kosten van vleesconsumptie. Daarom zijn aanvullende maatregelen het overwegen waard, zij het als aanvulling op de verhoging van het btw-tarief of als vervanging daarvan. In het kader van deze studie hebben we een heffing geanalyseerd die gelijk is aan de externe kosten van vlees. Deze heffing zou de overheid jaarlijks € 11,5 miljard aan inkomsten opleveren en de BKG-emissies door de hele waardeketen met zo’n 18,5 Mton CO2-equivalent per jaar verlagen.
Consumenten zouden hiervoor gecompenseerd kunnen worden in de vorm van een nultarief op groenten, fruit, brood, graanproducten, koffie, thee, biologische voedingsmiddelen en alternatieven voor vlees/zuivel of een gratis voedingsvoucher of cadeaubon voor gezonde voedingsmiddelen die ze in supermarkten kunnen gebruiken voor bijvoorbeeld groenten of fruit. Hiermee worden de overheidsinkomsten van een btw-verhoging op vleesproducten evenredig verdeeld over de bevolking.
Dit project omvat naast het rapport beschikbaar als download op deze pagina nog een hoofdrapport en een subrapport:
Om andere rapporten over de externe kosten van vlees en andere voedingsmiddelen te bekijken, zie De echte prijs van vlees en Duurzaamheidsbijdrage vlees.
Résumé en français
La production et la consommation de produits d’origine animale sont associées à un large éventail de problèmes environnementaux qui imposent des « coûts externes » à la société. Dans cette recherche, nous avons estimé les coûts environnementaux externes des produits d’origine animale : viande (bovine, de veau et de vache laitière), porc, poulet, oeufs et fromage (à pâte dure).
Dans cette recherche, nous avons étudié la possibilité d’instaurer un droit d’accise sur la consommation de viande en France et de supprimer le taux de TVA réduit sur les produits d’origine animale. Les deux systèmes sont réalisables d’un point de vue juridique et peuvent être mis en oeuvre, bien que la taxe doive faire l’objet d’un examen plus approfondi en ce qui concerne les questions de conception pratique, notamment le point de taxation et le traitement des importations/exportations dans le système. La mesure la plus facile à mettre en oeuvre serait la suppression du taux de TVA réduit pour les produits d’origine animale en France. Le taux de TVA réduit pour la viande peut être qualifié de « subvention nuisible à l’environnement ».
Pour cela, des mesures supplémentaires pourraient être envisagées (soit en plus de l’augmentation du taux de TVA, soit en remplacement). Dans cette étude, nous avons examiné les possibilités d’une taxe équivalente aux coûts externes de la viande. Cette taxe permettrait de dégager 11,5 milliards d’euros de recettes publiques par an et de réduire annuellement les émissions de GES d’environ 18,5 millions de tonnes d’équivalent CO2 sur l’ensemble de la chaîne de valeur.
Les consommateurs peuvent être dédommagés en recyclant les recettes publiques provenant d’une augmentation du taux de TVA sur les produits carnés, afin de répartir équitablement les recettes sur la population, par le biais d’un taux de TVA à 0 % sur les fruits et légumes, le pain, les céréales, le café, le thé, les aliments biologiques et les substituts de viande et de produits laitiers, ou d’un chèque alimentaire (gratuit), une carte cadeau d’alimentation saine, à dépenser dans les supermarchés pour acheter, par exemple, des fruits ou des légumes.
Ce projet comprend, en plus du rapport disponible en téléchargement sur cette page, un rapport principal et un sous-rapport:
Pour consulter d’autres rapports sur les coûts externes de la viande et d’autres aliments, voir “De echte prijs van vlees” (Le vrai prix de la viande) et “Duurzaamheidsbijdrage vlees” (Contribution à la durabilité de la viande).